Patella (Diz Kapağı) Çıkığı Nedir? 

Patella kemiği diz bölgesinde uyluk kemiği (femur) üstünde troklea adı verilen çukurumsu bir yuvaya yerleşen bir kemiktir. Kemiklerin anatomik yapısı, tendonlar ve bağların desteğiyle uyluk kemiği (femur) ile dengeli bir uyum içinde aşağı ve yukarı doğru troklea üzerinde hareket eder. Patella çıkığı iki şekilde olur;

• Akut (İlk) patella çıkığı
• Kronik (Tekrarlayan) patella çıkığı

İlk defa oluşan (akut) patella çıkığında genelde bir travma vardır. Bu travma esnasında patellanın en önemli destekleyicisi olan MPFL (Medial patellofemoral ligament) bağı kopar. Patella dışa doğru kayar ve çıkar. Çoğu zaman dışa doğru çıkmış olan patella diz hareketiyle tekrar trokleaya oturur. Ama artık patellanın troklea üzerinde dengede kalmasını sağlayan MPFL bağı kopuktur. Dolayısıyla tekrar çıkma riski vardır.

Tekrarlayan (kronik) patella çıkığı ise travma olmadan basit diz hareketleri veya ani hareketlerle patellanın dışa doğru kayarak çıkmasıdır. Bu durum sık aralıklarla tekrarlar. Patella çıkığının tekrarlamasının nedenleri şunlardır;

• İlk çıkık sırasında kopmuş olan MPFL bağının iyileşmemiş olması
• Doğumsal olarak ya da sonradan oluşmuş olan anatomik farklılıkların olması. Örneğin;

1. 1. Patellanın yuvası dediğimiz trokleanın çukurunun sığ olması veya düz olması yani çukurun oluşmamış olması (Troklear Displazi). Bu durumda patella yuvaya oturamaz ve kolaylıkla dışa kayar
   2. Patellanın normal yerleşim yerine göre daha yukarıya yerleşim göstermesi (Patella Alta). Bu durumda patella troklear yuvanın üzerinde olmadığı için kolaylıkla dış tarafa kayar.
   3. Patellanın kaval kemiğe (tibia) bağlantısını sağlayan patellar tendonun kaval kemiğine normale göre daha dış noktadan tutunması. Bu durumda diz kapağı patellar tendon tarafından dış tarafa çekilerek çıkmaya zorlanır.
   4. MPFL bağının normalden daha uzun ve esnek olması. Bu durumda patellanın yuvasında kalmasını sağlayan en önemli destekleyicisi olan bu bağ çalışamaz.
   5. Uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiğindeki (tibia) yapısal veya sonradan oluşmuş bazı anatomik bozukluklar da patella çıkığına sebebiyet verir.

Patella (Diz Kapağı) Çıkığı Hastasında Hangi Şikayetler Olur?

Akut (ilk) patella çıkığı sonrası dizde şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Tekrarlayan patella çıkığı hastası günlük yaşamında hep bir tedirginik ve korku ile yaşar. Diz hareketiyle veya ani bir hareketle patellanın çıkacağı endişesi vardır. Diz kapağı çıktığında ise hasta genelde düşer ve başka ek yaralanmalar da yaşayabilir. Patella çıkığının tedavisinin ihmal edilmesi zamanla patella ile femur (uyluk kemiği) arasındaki eklemde (patellofemoral eklem) kıkırdak hasarlarına ve kireçlenmeye (osteoartrite) yol açar. Bu durum da kalıcı ağrıya sebebiyet verir.

Patella Çıkığı Tanısı Nasıl Konur?

Patella çıkığı tanısı hastanın hikayesi, detaylı fizik muayene, direkt grafiler, MRG ve gerekirse BT (bilgisayarlı tomografi) ile konur. Tanı koymanın dışında hastanın patella çıkığının sebebiyetini ve altta yatan tüm anatomik farklılıkları irdelemek gereklidir. Doğru tedavi ancak tüm anatomik problemleri saptayıp gerekenleri düzelterek mümkündür.

Patella Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?

Patella çıkığı olan hastaların %98’ inde tedavi cerrahidir. Akut (ilk) patella çıkığı tedavisinde eğer patella çıkığına sebebiyet veren anatomik problemler yoksa cerrahi dışı tedavi yöntemleriyle MPFL bağının iyileşmesi sağlanır. Bu tedavi yöntemleri şunlardır;

• İstirahat, ağrı kesici
• Uygun diz breysi (dizlik)
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon

Kronik (tekrarlayan) patella çıkığında ve anatomik farklılıkları olan akut (ilk) patella çıkığında tedavi cerrahidir. Cerrahide MPFL bağ rekonstrüksiyonuyla beraber altta yatan kemiksel anatomik problemlerin düzeltilmesi gerekir.

Patella Çıkığı Ameliyatı Sonrası Süreç Nasıldır?

Patella çıkığı ameliyatı sonrası kemikte bir düzeltme işlemi yapılmadıysa hasta koltuk değnekleriyle yere basarak yürüyebilir. Herhangi bir dizlik (breys) kullanımı gerekmez. Diz egzersizleri başlanır. Ameliyattan 3-4 hafta sonra fizik tedavi ve rehabilitasyon programına alınması gerekir. Ameliyat sonrası 2-3 ay sonra hasta normal günlük yaşamına dönebilir. Sporcuların tekrar eski sportif faaliyetlerine dönme süresi en az 6 aydır.

Detaylı bilgi ve Randevu için tıklayınız.