Ön çapraz bağ (ÖÇB) dizin dört temel dengeleyici bağından bir tanesidir. Eklem içinde dizin ön kısmına yerleşmiştir. Uyluk kemiğini (femur) kaval kemiğine (tibia) bağlar. 2,5-3,5 cm uzunluğunda ve 8-9 mm kalınlığındadır.

Ön Çapraz Bağın Görevi Nedir ?

En önemli görevi dizin öne doğru kaymasını ve içe dönerek (rotasyon) kaymasını engellemesidir. Bu şekilde uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiğinin (tibia) birbiriyle uyumlu ve dengede hareket etmesini sağlar. Dizdeki bu denge menisküslerin ve kıkırdakların yıpranmasını da engeller.

Ön Çapraz Bağ Nasıl Yaralanır?

ÖÇB yaralanması dizin içe doğru esnerken aynı anda dışa fazla dönmeye (rotasyon) zorlanması ile oluşabilir. Bu tür yaralanmalar sıklıkla spor esnasında meydana gelmektedir. ÖÇB yaralanmasına en sık neden olan spor türleri futbol, basketbol, voleybol ve kayaktır. Kadınlarda görülme oranı erkeklerden daha fazladır.

Hastada Ne Gibi Şikayetler Oluşur?

Ön çapraz bağ yaralanması olan hastada erken (akut) dönemde dizde ağrı ve şişlik oluşur. Hasta yürümekte ve diz hareketlerini yapmakta zorlanır. Ancak akut dönem geçtikçe hastanın ağrısı ve şişliğinde ciddi azalmalar olur. Yürümeyle ve ani hareketlerle dizde dengesizlik, dizde ani kayma ve boşluğa gelme şikayetleri başlar. Hasta dizinin denge kontrolünü sağlamakta zorlanır. O yüzden daha önce yaptıkları sporu yapamaz hale gelirler. Bunun sebebi dizin ani hareketlerde öne kaymasını ve içe dönmesini kısıtlayan ön çapraz bağın kopmuş olmasıdır.

ÖÇB yaralanmasıyla beraber menisküs ve kıkırdak yaralanmaları da aynı anda oluştuğu durumlar vardır. Ayrıca erken (akut) dönemde olmayan menisküs ve kıkırdak yaralanmaları zaman geçtikçe kendisini gösterir. Çünkü dizin kontrolsüz kayması ve dönmesi ile yeni yaralanmalar meydana gelir. Oluşan yeni menisküs ve kıkırdak yaralanmaları dizde ağrı ve şişlik şikayetleri yaratır.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasının Tanısı Nasıl Konur ?

Ön çapraz bağ yaralanmasının tanısı hastanın hikayesi, doğru fizik muayene ve MRG ile konur. Fizik muayene sırasında ön çapraz bağın durumunu değerlendiren özel testler uygulanır. Kesin tanı ise MRG ‘de ön çapraz bağın koptuğunun görülmesi ile konur.

Ön Çapraz Bağ Yaralanması Nasıl Tedavi Edilir ?

Kopmuş olan ön çapraz bağın tek tedavisi cerrahidir. Yaralanan ön çapraz bağın ameliyat dışı yöntemlerle iyileşme şansı veya kendini yenileme şansı yoktur. Özellikle genç ve aktif insanlarda cerrahi gereklidir. Yaşlı ve aktif olmayan kişilerde fizik tedavi ve egzersizlerle kas kuvveti arttırılarak yaşamı normale yakın düzeyde idame ettirmesi sağlanır. Ancak genç ya da aktif insanlarda ameliyatı geciktirmek menisküs ve kıkırdakta yeni yaralanmalara yol açar. Bu da dizde kireçlenmeye (gonartroz) sebep olur.

Ön çapraz bağın cerrahi tedavisinde artroskopi ile ön çapraz bağ rekonstrüksiyon ameliyatı yapılır. Çünkü bağ parçalanmıştır ve iyileşme şansı yoktur. Hastanın kendi vücudundan (otogreft) ya da kadavradan (allogreft) temin edilen tendon greftleri ile orjinale yakın yeni bir ön çapraz bağ yapılır. Bu işleme rekonstrüksiyon denir.

Ameliyat Sonrası Süreç Nasıldır ?

Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası en önemli unsur uygun fizik tedavi desteği almaktır. Koltuk değnekleri desteğiyle hasta ameliyatlı tarafını da yere basarak hemen yürütülür. Ameliyattan 1 gün sonra hasta egzersizlere hemen başlamalıdır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon desteği ise ameliyat sonrası 3.-6. haftada başlar. Ameliyat sonrası 6.-12. haftada hastanın dizi günlük kullanım için daha rahat hale gelir. Ancak dizdeki yeni ön çapraz bağın tamamen iyileşmesi, dizin kuvvetlenmesi ve yeniden dengeye gelmesi ameliyat sonrası ortalama 9-12 aydır.

Ön Çapraz Bağ Cerrahisi Sonrası Spora Dönüş Ne Zaman Olmalı ?

ÖÇB Rekonstrüksiyon ameliyatı geçiren sporcular için en önemli beklenti aktif spora tekrar dönme süresidir. Ön Çapraz bağ yaralanması sonrası spora dönüş için ameliyat kadar ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci de fazlasıyla değerlidir. Cerrahi sonrası uygun fizik tedavi ve rehabilitasyon desteği ile tekrar aktif spora dönüş süreci ortalama 8-12 aydır.

Bu süreç pek çok sporcu için uzun görülmektedir.. Ancak ÖÇB rekonstrüksiyon ameliyatı sonrası yeni bağın biyolojik iyileşmesi, dizin kuvvet ve denge açısından normale yakın hale gelmesi, propriyosepsiyon denilen derin vücut farkındalığının gelişmesi bu süreç dolmadan tamamlanamamaktadır. Propriyosepsiyon dokunun nerede olduğunu, eklem hareketinin nasıl olduğunu bildiren bir duyu durumudur. Yani kişinin ekleme hükmedebilme duyusudur. Pek çok sporcuda biyolojik iyileşme 6 ayda tamamlandığı halde dizdeki kas kuvveti, denge ve propriyosepsiyon daha geç normalleşebilmektedir. Bu süreç ameliyat sonrası ortalama 8 ila 12 aydır. Bu durumlar uygun muayene, görüntüleme ve testlerle hastada değerlendirildikten sonra spora dönüşe izin verilmektedir. Daha erken spora dönüş yapılması tekrar yaralanmaya sebep olabilmektedir.

Detaylı bilgi ve Randevu için tıklayınız.